Ouder worden zonder kinderen. Hoe is dat? Botsen koppels zonder kinderen op dezelfde drempels als koppels mét kinderen? En heeft de maatschappij voldoende aandacht voor het feit dat niet iedereen kinderen heeft? Wij vroegen het aan Jacques* (77) en Mariette* (75). Het koppel is al meer dan 50 jaar samen en heeft geen kinderen. Door een immuniteitsziekte kan Mariette geen kinderen krijgen.

Vinden jullie het belangrijk om na te denken over de toekomst van de ouderenzorg?

Jacques: “Ja. Ik vind dat er erg weinig ouderen hun mening durven te geven. Terwijl het toch over onze toekomst gaat. Want vroeg of laat krijgen we allemaal te maken met zorgnoden. Het is dan ook belangrijk dat de ouderenzorg is aangepast aan onze noden en wensen. De visie van Mariette en mezelf op het zorglandschap is trouwens anders dan de visie van vele anderen, omdat wij geen kinderen hebben. We beseffen al sinds de dag dat we een koppel zijn, dat we alles alleen zullen moeten doen. Natuurlijk hebben we een sociaal netwerk waarop we kunnen rekenen, maar we kunnen niet voor alles een beroep doen op buren en vrienden.”

“Mariette en ik weten ook dat we niet eindeloos op elkaar zullen kunnen rekenen. We kennen bijvoorbeeld een koppel waarvan de vrouw ziek is. Zij steunt volledig op haar partner om haar te verzorgen. Wij willen dat niet. Wij willen rekenen op de instanties die alle nodige hulp kunnen bieden. Om elkaar veilig te stellen, hebben we ons testament al in orde gebracht. We maakten ook een Leifplan op met bijzondere aandacht voor de negatieve wilsverklaring. Recent hebben wij ook de zorgvolmacht aangemaakt.”

"Om elkaar veilig te stellen,
hebben we ons testament al in orde gebracht."
Jacques

Heeft het feit dat jullie geen kinderen hebben een grote invloed op jullie toekomst?

Mariette: “Ja en nee. We zullen natuurlijk nooit bij onze kinderen kunnen gaan wonen, mochten we hulpbehoevend worden. Dat is een nadeel. Maar tegelijkertijd ken ik koppels mét kinderen, waarvan de kinderen bijvoorbeeld in het buitenland wonen. Ook zij kunnen niet of moeilijker op hun kinderen rekenen. Er zijn ook gezinnen waarbij ouders en kinderen geen goede verstandhouding hebben. En ik ken ook mensen waarbij de kinderen echt willen meebeslissen over de toekomst van hun ouders. Terwijl Jacques en ik vrij zijn om te doen wat we zélf willen.”

"We zullen natuurlijk nooit bij
onze kinderen kunnen gaan wonen,
mochten we hulpbehoevend worden."
Mariette

Jacques: “Toen ik besefte dat Mariette en ik nooit kinderen zouden kunnen krijgen, vond ik dat moeilijk. Uiteraard is een leven zonder kinderen anders dan een leven met kinderen. Maar we zijn niet bij de pakken blijven zitten, en hebben snel aanvaard dat we voor altijd met ons tweeën zullen blijven. Moeder- en Vaderdag vieren wij niet. Verjaardagen en feestdagen zoals Kerstmis en Nieuwjaar vieren we met ons tweeën, in plaats van met de rest van de familie.”

Hoe kijkt de samenleving naar mensen zonder kinderen?

Jacques: “Of je nu 30 jaar bent of 75, de samenleving gaat er altijd vanuit dat je kinderen hebt. Hoe vaak krijgt een dertiger niet de vraag of hij/zij al denkt aan kinderen? En heb je geen kinderen? Dan word je al snel anders benaderd. Toen ik nog niet met pensioen was, hadden collega’s vaak de gewoonte om Mariette en mij te bestempelen als workaholics. En we kregen vaak de opmerking dat het (werk)leven voor ons gemakkelijk was, aangezien wij geen rekening moesten houden met kinderen. En op familiefeesten werden Mariette en ik enkel uitgenodigd om geschenken te geven, niet voor het gezelschap.”

Mariette: “En toen we jonger waren, babbelden mensen met kinderen enorm veel over hun gezin. Jacques en ik voelden ons dan vaak het vijfde wiel aan de wagen, want we konden niet mee praten. En nu mensen van onze leeftijd kleinkinderen hebben, gaat het gesprek al snel over de kleinkinderen en voelen we ons weerom niet betrokken.”

En het zorglandschap?

Jacques: “Ook in de zorg wordt er vaak vanuit gegaan dat je kinderen hebt. Ben je financieel kwetsbaar? Dan verwachten zorginstanties al snel dat kinderen bijspringen. Of kan je na een ziekenhuisopname naar huis? Dan verwachten instanties dat kinderen de zorg voor hun ouders tijdelijk opvangen.”

Mariette: “En dat klopt niet. Want of je nu wel of geen kinderen hebt, je hebt sowieso recht op goede zorg. Ik vind het trouwens ook niet normaal dat kinderen zich hele dagen moeten engageren om de zorg voor hun ouders op te nemen. Dat ouderen goede zorg krijgen, is de verantwoordelijkheid van zorgmedewerkers, en niet van familieleden. Maar omdat er te weinig zorgpersoneel is, wordt er al snel naar naasten gekeken om bepaalde zorgtaken op zich te nemen. Absurd.”

"Ook in de zorg wordt er vaak
vanuit gegaan dat je kinderen hebt."
Jacques

Jacques: “Het is niet de taak van familie om ervoor te zorgen dat iemand tijdig eet, verzorging krijgt en voldoende sociaal contact heeft. Dat moet dringend veranderen. Zorgmedewerkers moeten die taken op zich nemen, want anders worden ouderen zonder familie aan hun lot overgelaten. Maar dan moet er op beleidsniveau natuurlijk iets veranderen, zodat zorginstellingen meer personeel kunnen aannemen. En ook financieel is het niet de bedoeling dat kinderen bijspringen. Al begrijp ik dat dat soms nodig is, want de zorg van vandaag is enorm duur. Ook daar pleit ik dus voor verandering op beleidsniveau.”

 

*Jacques en Mariette zijn schuilnamen. De echte namen zijn gekend op de redactie.